Bülent Şık sordu: Halka zehirli ürün mü yediriyorlar?

haberimizvar.net – Rusya’ya gönderilen ürünlerde ‘Carbendazim’ kalıntısı çıkması üzerine 81 ilin valiliklerine yazı gönderen Tarım ve Orman Bakanlığı ihraç ürünlerinde bu sorunun çözülmesi için çeşitli talimatlar verdi. Fakat bu resmi yazıda iç piyasada halk sağlığını korumak için ne gibi önlemler alınması gerektiğine dair herhangi bir ifade bulunmadığını söyleyen ‘Barış Akademisyeni’ Doç. Dr. Bülent Şık, “Mesele sadece ihracatta yaşanan sorunların çözümü odağında ele alınmış” vurgusu yaptı. BAKANLIKTAN ‘LOD’ KAÇAMAĞI Kamuoyundan gizlenen halk sağlığı sorunlarını bianet.org’da 4 bölüm süren bir yazı dizisinde ele alan Şık, bakanlığın valiliklere gönderdiği yazıdaki başka bir detaya da dikkat çekti. Bakanlığın yazısında “Analiz sonucu yönetmelikte belirlenmiş LOD değerinden düşük ise analiz sonucuna göre bitki koruma amacıyla Carbendazim kullanıldığına karar verilemez” ifadesini aktaran Şık, “Cümlenin devamında da eğer analiz sonucu LOD değerinden yüksek çıkarsa Carbendazim kullanıldığına karar verilebilir diyor. Analitik kimya, kimyasal analiz gibi konulara uzak olanlar için LOD terimi bir anlam ifade etmeyecektir; bu nedenle de LOD ne demektir önce onu açıklamak gerekiyor. LOD, tespit limiti (Limit of Detection: LOD) demektir” dedi. LOD DEĞERİ NASIL BULUNUYOR? Bu değerin analitik çalışmalardaki önemi ve bakanlık yazısında neden LOD değerine atıf yapıldığı sorusuna da değinen Şık, “Bir gıda örneğinde bir toksik kimyasal maddenin kalıntısının olup olmadığını anlamak için bir analiz yöntemi kullanmak gerekir. Kullanılan her bir analiz yönteminin belli bir hassasiyeti vardır. Bu hassasiyet çok özetle söylemek gerekirse bir kimyasal maddenin analiz cihazı üzerinde ürettiği sinyalin büyüklüğü anlamına gelir. Bir analiz cihazı analiz edilen örnekte bulunan bir kimyasal maddeye karşı sinyal üretme yeteneği olan cihaz olarak tanımlanabilir. Analiz edilen örnekte bulunan kimyasal maddenin kalıntısı ile cihazda oluşan sinyalin büyüklüğü arasında bir bağıntı vardır. Kimyasalın kalıntısı (yani miktarı) ne kadar çoksa analiz cihazında oluşan sinyalde o oranda daha büyük olur” açıklaması yaptı. LOD SEVİYESİNİN ÖNEMİ NEDİR? Şık açıklamasını şöyle sürdürdü: “Tam aksi yönde düşünerek, analiz edilen bir gıda örneğinde bulunan kimyasal maddenin kalıntısı (yani miktarı) azaldıkça cihazda oluşan sinyalin de küçüleceğini söyleyebiliriz. Ve belli bir eşik değerden sonra cihazdan analitik bir sinyal alamamaya başlarız. İşte güvenilir sinyal alabildiğimiz o eşik değer tespit limiti (LOD) olarak adlandırılır. Bir gıda ürünü analiz edildiğinde kullanılan analiz yöntemine bağlı olarak LOD değerinin de ne olduğu raporda belirtilir. Eğer analizden elde edilen sonuç bir toksik kimyasalın gıdadaki kalıntı miktarının LOD seviyesinde olduğunu gösteriyorsa o kimyasal maddenin tarımsal üretim esnasında kullanılmadığını söyleyebiliriz. Kullanılmış olduğu durumlarda tespit edilen miktarı LOD değerinden daha yüksek çıkmaktadır çünkü” diye yazdı. TESPİT LİMİTİ YASAĞI GÖSTERİR Tespit limiti ifadesinin aynı zamanda bir yasağa da işaret ettiğini dile getiren Şık, “Gıda mevzuatında bir toksik kimyasal, misal bir pestisit için LOD değeri verilmesi o pestisitin o gıdada kullanılmasının yasak olduğu anlamına da gelir. Gerçi bu konu oldukça karmaşıktır. Örneğin bir toksik kimyasal madde gıda üretiminde kullanılmış ve kullanılmasının üzerinden çok zaman geçtiği için parçalanarak başka kimyasal maddelere dönüşmüş de olabilir. Bu durumda da analiz sonucunda tespit edilen miktarı düşük çıkabilir” ifadelerini kullandı. SUUDİ ARABİSTAN’IN VERDİĞİ NOTA LOD değerinin ne olduğunu açıkladıktan Türkiye tarımında yasak olmasına rağmen Carbendazim adlı zehrin hala kullanılıp kullanılmadığını sorusuna gelen Doç. Dr. Şık, “Bu soruya verilecek yanıt için Suudi Arabistan ile yaşanan ihracat sorunlarına bakmak gerekiyor. Suudi Arabistan Türkiye’den gönderilen gıda ürünlerinde pestisit kalıntıları çıkması üzerine geçtiğimiz aylarda Türkiye’ye bir uyarı yazısı -ya da nota- göndermiş. Bu uyarı yazısını dikkate alarak Türkiye tarımında kullanılması yasak olmasına rağmen hala Carbendazim kullanılıp kullanılmadığına dair kanıt yakalamak mümkün” şeklinde bilgi verdi. ÜZÜM, DOMATES VE LİMONDA KALINTI Rusya’ya gönderilen ürünlerde ‘Carbendazim’ kalıntısı çıkması üzerine valiliklere 25 Temmuz 2019’da yazı gönderen Tarım ve Orman Bakanlığı’nın benzer bir yazıyı da 14 Mart 2019’da Suudi Arabistan’ın notası üzerine gönderdiğini belirten Şık, “Bakanlığın yazısına göre ülkemizden Suudi Arabistan’a ihraç edilen üzüm, domates, limon, kiraz, kayısı ve elmada izin verilen limitlerin üzerinde yani ‘yasal mevzuata aykırı düzeyde’ pestisit kalıntısı çıktığı belirtiliyor. Ürünlerde tespit edilen pestisitler ‘Acetamiprid, Chlorpyrifos, Carbendazim, Imazalil ve Hexythiazox’ olarak belirtilmiş. Yasal mevzuata aykırı düzeyde Carbendazim çıkması demek gıda ürününde tespit edilen Carbendazim miktarının LOD değerinin daha üzerinde olması demektir. Ve bu da tarımsal üretimde yasak olmasına rağmen Carbendazim kullanımının hala devam ettiği anlamına gelir” dedi. CARBENDAZİM KISIRLIK YAPIYORusya ve Suudi Arabistan’la yaşanan ihracat sorunlarında en çok tespit edilen pestisitlerden (tarımsal zehir) birinin Carbendazim olduğu dikkate alındığında iç piyasasında tüketilen ürünlerde de Carbendazim kalıntısı çıkmasının neredeyse kesin olduğunu söyleyen Şık, “Carbendazim üreme sağlığını olumsuz etkileyen, kadınlarda kısırlığa, erkeklerde testis hücrelerinde sorunlara yol açan, kadınlarda ve erkeklerde cinsiyet hücreleri üzerinde toksik etki riski oluşturan bir pestisittir. Daha da önemlisi sinir sistemi ve hormonal sistem üzerinde bozucu etkiler, genler üzerinde toksik etkiler, karaciğerde tümör oluşumu ve anne karnındaki yavru üzerinde toksik etkiler gibi çeşitli sorunlara da yol açmaktadır” uyarısında bulundu.