Robotlar bahşiş alır mı?

Hıdır Duru- Hayatımıza “yeni normal” diye bir kavram girdi. İnsanların bütün hayatını ve davranışını bu kavrama göre şekillendirmesi bekleniyor. Konu gelecek olunca soru işaretleri çoğalıyor. Turizmde yeni normal nasıl olacak? Salgının etkisini devam ettirdiği bugünlerde, bütün sektör planlarını bunun üzerine yapmaya çalışıyor.  Çağ değişiminin içerisindeyiz Covid-19 ortaya çıktığı günden beri hayatımıza belirsizlik, öngörüsüzlük arttı. Hiçbir şeyin planlandığı gibi gitmeyeceğini anlamaya başladık. İnsanlık tarihinde birçok önemli olay, çağların değişim sebebi olarak kabul ediliyor. Yazılı tarih kaynaklarında çokça tarif edilen şeyin, aslında Orta Çağ Avrupası’nın değişimini ve dönüşümünü hızlandıran “Kara Veba” olduğunu anlıyoruz. Yaşadığımız bu günlerde bir çağ değişiminin içerisinde olduğumuzu görüyoruz. Teknolojinin bu kadar hızlı geliştiği bir dönemde, değişimlerin daha hızlı ve kısa zaman diliminde gerçekleşmesi çok daha kolay. Değişime uyum sağlamayan birçok şey gelecekte varlığını sürdüremeyecek. Turizm gelişiminde ve endüstrileşmesinde teknolojiyi maksimum kullanan bir sektör olageldi.  Günümüzde de çok etkili kullanılmaya devam ediliyor.  Turizmin yeni normali nasıl olacak? Pandemi sırasında ortaya çıkan bazı ihtiyaçlar, turizmdeki değişimi de hızlandıracak gibi görünüyor.  Daha çok yönetim, satış, ulaşım, iletişim, altyapı gibi alanlarda kullanılan teknoloji; turistlerin seyahatleri ve konaklamaları sırasında daha konforlu ve güvenli hizmet almaları için kullanılmaya başlanacak. Başta teması azaltmak için olsa da, daha sonraları insan faktöründen doğacak olan riskleri ve maliyeti ortadan kaldırmak için kullanılacak.  Hâlihazırda kullanılan birçok temassız sistem zaten vardı. Havayolları şirketlerinin kullandığı online check-in sistemini bazı oteller de kullanıyordu ama yaygın değildi. Bir şeyleri kodlarla yapmaya alıştık şimdiden. QR kod,  barkod, HES kod… Her yere bu kodlarla giriyoruz.  Turizmdeki “yeni normal” kavramı geleneksel birçok sistemi ortadan kaldıracak gibi görünüyor. Gelecek altyapı yatırımları yapılıyor  Bütün bu sistem değişimleri ve güncellemeleri turizm endüstrisini devam ettirme çabası olarak okunuyor elbette. Sektördeki profesyoneller turizm tüketicisinin ruh halini anlamaya, onların tercihlerinde en çok neyin ön plana çıktığını çözmeye çalışıyor. Bütün bu değişim rüzgârı içerisinde kendisini nereye konumlandıracağı, sektörün kaderini de belirleyecek. Birçok uluslararası otel zinciri bu alandaki altyapı yatırımlarına hız verdi. Türkiye’de de turizm sektör temsilcileri en çok bu konuyu konuşuyor. Turizm tüketicisinin yeni tercihleri ve normalleri ne olacak sorusu, sektörün yakın gelecekte nasıl bir hizmet sunacağının da cevabı olacak. Yapay zekâ ve kişiye özel hizmet Bireysel yaşam tarzı her geçen gün artıyor. Her şey kişiye özel tasarlanmış gibi sunuluyor. Daha önceleri yaygın olan grup seyahatleri, yerini giderek daha küçük gruplara veya bireysel gezginlere bırakıyor. Özellikle konaklama tesisleri bu konuyu yakından izliyor. Yapay zekâ teknolojisiyle kişinin davranışları ve tercihleri daha özel bir alana toplanıyor. Böylelikle sadece ihtiyaç duyacağı şeyler tercih olarak önüne gelecek. Bu sistemin internet reklamcılığında zaten kullanıldığını biliyoruz.  Hakkında konuştuğumuz şeylerin bile, sosyal medya başta olmak üzere kullandığımız bütün uygulamalarda reklam olarak karşımıza çıkmasıyla aynı şey. Bunu gelecekte otellerde sunulan hizmetlerde göreceğiz.  İnternet devletleri kurulabilecek mi? Blockchain teknolojisi her alanda olduğu gibi turizm sektöründe de yerini almaya başladı. Bazı kripto paralar online seyahat acentelerinde, havayolu şirketlerinde, restoranlarda, araç kiralamada kullanılıyor. Japonya’nın Mie eyaletinde, İse-Shima tatil beldesinde yerel bir kripto para kullanılması ile ilgili denemeler yapıldı. Bazı zincir oteller kendi kripto paraları üzerinde çalışıyor. Diğer taraftan gelecek bilimciler, uzun zamandan beri internet devleti konusunu gündemlerinde tutuyor. Aslında 2014 yılında blockchain üzerinde bir deneme yapıldı. Bitnation adıyla kurulan bu merkeziyetiz devlet denemesinin ardından, Türkiye’de de benzer şeyler ortaya çıktı. Bu fikir, teknoloji çağında bireysel yaşam tarzıyla örtüşüyor. Zaman içerisinde bu tarz fikirler olgunlaşıp yerine oturuyor. Artık her kuşak kendi yaşam tarzını ve sınırlarını kendi belirleyebiliyor. İnsanın seyahat ve özgürlük tutkusu, internet teknolojisi ile sanal sınırları zorladığı gibi, fiziki sınırları da değiştirmeye ve engelleri ortadan kaldırmaya çalışıyor. Robotlar geliyor Robotların turizmde nasıl kullanılacağı konusu günümüzde netlik kazanmaya başladı. Sanayinin birçok alanında insan emeğinin yerini alan robotlar, turizm endüstrisinde neden kullanılmasın? Japonya’da sadece robotların hizmet verdiği bir otel açılmıştı. Bu otel belki sadece merak eden gezginler tarafından ziyaret ediliyordur ancak gelecekte robotlar hayatımızın her alanında olduğu gibi, turizmde de çok fazla yer alacak, yapay zekâ sayesinde otel misafirinin tercihlerini ve ihtiyaçlarını bilerek hizmet verecek. Turizm gibi emek yoğun bir sektörde, insanların yerini robotların alması “yeni normal” yaşamımızda bize daha az temas ve daha fala konfor sunacak. Kendimizi daha hijyenik hissedeceğiz. Daha güvende olacağız ama “turizmin ruhu değişiyor mu sorusu” da aklımıza geliyor. Turizm insansız eksik kalır Çok kırılgan ve her krizden az ya da çok etkilenen bir sektörde riskleri azaltmak, misafirlere güvenlik ve konfor sunmak elbette önemli. Diğer bir adı “hizmet sektörü” olan turizmde bahşiş vermek bile kültür haline geldi. İnsanlar yeni yerler görmek kadar, aynı yüzleri de görmek istiyor bazen. Sektörün sürdürülebilirliği ve çağın gerisinde kalmaması için mutlaka yeniliğe ihtiyaç duyulur. Diğer yandan insanlık tarihi kadar eski olan ve insanların en çok merak duygusundan beslenen seyahat ve onun üzerine inşa edilmiş turizm, insansız eksik kalacaktır.